WIRTUALNY
DZIENNIK BADAŃ
GRUDZIĄDZ
Projekt 2020
NOWE MONASTERZYSKO
Projekt 2014-2015
O PROJEKCIE
Na czym polega nasz Projekt?
Archeologia Live & Online to niecodzienny projekt popularyzujący archeologię oraz historię na stanowisku badawczym. Chcemy stworzyć możliwość uczestniczenia w pracach archeologa na terenie wykopalisk – zarówno w sposób bezpośredni, poprzez udział w zajęciach na stanowisku, a także pośredni, z wykorzystaniem internetu. Podstawowym celem jest pokazanie specyfiki pracy archeologa w miejscu wykopalisk oraz wyjaśnienie znaczenia prac archeologicznych dla ratowania zabytków kultury.
W ramach projektu przewidujemy również kilka niespodzianek – koniecznie obserwuj nasz wirtualny dziennik i uczestnicz w badaniach archeologicznych na żywo oraz przez internet!
Jeżeli chciałbyś wyrazić swoją opinię, wymienić się uwagami albo masz pomysł jak rozwinąć nasz projekt i chcesz z nami współpracować – zachęcamy do kontaktu.
Archeologia LIVE…
…czyli odwiedź nas na wykopaliskach!
W trakcie trwania naszych prac archeologicznych zapraszamy na nasze wykopaliska. Pod opieką archeologa będziecie mogli zwiedzić stanowisko, a także poznać jego historię, dotychczasowe wyniki naszych badań oraz zapoznać się metodami i narzędziami archeologa.
Archeologia ONLINE…
…czyli uczestnicz w badaniach przez internet!
Zapraszamy do śledzenia naszego wirtualnego dziennika badań, który prowadzimy na Facebooku i Twitterze projektu, a także do zagrania w stworzone przez nas historyczno-archeologiczne gry komputerowe bazujące na wynikach naszych badań naukowych - Excavate! (2015) oraz Waterworks! (2020).
WATERWORKS!
Waterworks! to darmowa, internetowa,
strategiczna gra komputerowa.
Przenieś się do przeszłości i zmierz się
z problemem zaopatrywania dawnego Grudziądza w wodę!
z problemem zaopatrywania dawnego Grudziądza w wodę!
Zatrudniaj nosiwodów, rozbudowuj sieć wodociągów, stosuj nowe wynalazki!
Woda w mieście
Celem gry jest jak najskuteczniejsze rozprowadzanie wody po mieście i stałe zaspokajanie potrzeb mieszkańców. Wraz z rozwojem miasta i rosnącą liczbą mieszczan konieczne będzie stosowanie coraz bardziej skomplikowanych rozwiązań technicznych
Rozwój i wynalazki
Wraz z postępami w grze pojawią się nowe możliwości oraz zróżnicowane rozwiązania techniczne, które usprawnią proces dostarczania wody i umożliwią wykonanie zadania. Od właściwych decyzji uzależniony jest rozwój miasta i końcowy wynik w grze
Od średniowiecza do XIX w.
Akcja gry rozpoczyna się w średniowieczu, krótko po powstaniu miasta i kończy się wraz z nastaniem XIX w. i epoki rewolucji przemysłowej. Gra podzielona jest na kilka etapów ściśle związanych z historią wody i wodociągów w Grudziądzu
Na podstawie badań naukowych
Do stworzenia gry zostały wykorzystane najnowsze wyniki pochodzące z badań historycznych, archeologicznych i terenowych. Musimy jednak podkreślić, że w grze zastosowaliśmy uproszczenia, które mają pomóc w zachowaniu równowagi między 'grywalnością' a nauką i rzeczywistym obrazem dawnego miasta
GRA NA PODSTAWIE BADAŃ HISTORYCZNYCH...
Do stworzenia gry wykorzystaliśmy wyniki badań historycznych, które prowadziliśmy w archiwach i ośrodkach naukowych w Polsce, Niemczech oraz Szwecji.
W ten sposób dotarliśmy do dokumentów i informacji, które pozwoliły nam poznać historię doprowadzania wody do Grudziądza od średniowiecza aż do momentu budowy nowoczesnego systemu wodociągów pod koniec XIX w.
Cennym źródłem okazały się również dawne mapy, ryciny, ilustracje oraz plany techniczne, w tym wiele do tej pory zupełnie nieznanych...
Litografia z 1795 r. autorstwa H. Aschenbrennera przedstawiająca Grudziądz od zachodniej strony Wisły;
H. B. Meyer, Graudenz. Eine Stadtgeschichte in Bildern, Danzig 1941.
Grudziądz, miasto założone nad Wisłą i otoczone przez mokradła, od początków swojego istnienia paradoksalnie zmagało się z trudnościami w dostępie do czystej wody pitnej. Ze względu na wyżynne położenie miasta kopanie tradycyjnych studni czerpalnych było kosztowne i czasochłonne, a z czasem i niewystarczające.
Rozwój oraz rosnąca liczba mieszkańców średniowiecznego Grudziądza skutkowały koniecznością zapewnienia co raz większej ilości wody pitnej. Woda w Wiśle nie nadawała się do spożycia, a pobieranie jej bezpośrednio z kanału młyńskiego było rozwiązaniem niepraktycznym przy wciąż rosnącym zapotrzebowaniu.
Konieczne było zbudowanie ogólnodostępnej sieci wodociągowej, która doprowadzałaby czystą wodę pitną bezpośrednio do miasta. Sam wynalazek wodociągów nie był w państwie krzyżackim niczym nowym: w XIV w. własne wodociągi posiadały Elbląg, Gdańsk oraz Toruń. Jednak wyżynne położenie Grudziądza stwarzało problem, który uniemożliwiał poprowadzenia tradycyjnych wodociągów, opartych o grawitacyjny spadek wody. Zdecydowano się na zastosowanie nowatorskich na owe czasy rozwiązań, w tym na budowę niezwykłego urządzenia: kunsztu wodnego.
...ORAZ BADAŃ TERENOWYCH
Wieża wodociągowa w Grudziądzu. Zdjęcie wykonane z drona.
Równolegle do badań historycznych prowadziliśmy w Grudziądzu badania terenowe, które pozwoliły nam zidentyfikować pozostałości dawnych obiektów hydrotechnicznych.
Jednym z najciekawszych i najstarszych ocalałych obiektów jest znana mieszkańcom Grudziądza wieża wodociągowa. Przylega ona do wewnętrznej linii południowych murów miejskich i do tej pory nie była obiektem osobnych badań naukowych.
Nasze badania terenowe w tym miejscu rozpoczęliśmy od wykonania zdjęć z powietrza przy wykorzystaniu drona. Zdjęcia i filmy pozwoliły nam nie tylko szczegółowo udokumentować wszystkie detale architektoniczne wieży wodociągowej, ale także objęły znacznie szerszy teren, w tym zachowaną, zabytkową część południowych murów miejskich.
Po udokumentowaniu zewnętrznych elementów wieży wodociągowej naszym kolejnym krokiem była eksploracja jej wnętrza. Zarówno wejście do wnętrza wieży, jak i zjazd na samo dno głębokiego komina przeprowadzaliśmy na dużych wysokościach, co wiązało się z koniecznością wykonania olinowania i innych działań zabezpieczających.
Wnętrze wieży wodociągowej w Grudziądzu. Widok z dna.
Wnętrze wieży wodociągowej oraz południowe mury miejskie w Grudziądzu. Widok x-ray.
Kolejnym etapem naszych prac terenowych było wykorzystanie skanera laserowego 3D, dzięki któremu wykonaliśmy bardzo precyzyjne pomiary całego obiektu - zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz. W ten sposób otrzymaliśmy realistyczny, cyfrowy model wieży.
Na koniec przeprowadziliśmy badania geofizyczne z wykorzystaniem georadaru (GPR), które miały nam pomóc w zidentyfikowaniu reliktów dawnych urządzeń hydrotechnicznych znajdujących się pod ziemią.
Prowadzone przez nas badania miały charakter nieinwazyjny. Nie ingerowaliśmy w strukturę obiektów hydrotechnicznych i nie prowadziliśmy badań wykopaliskowych. Badania były realizowane za wiedzą i zgodą Prezydenta Grudziądza oraz Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Toruniu.
Wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie Water History, wydawnictwa Springer w 2022 r.:
KONTAKT
ZREALIZOWANE DZIĘKI
- "Nowoczesne metody upowszechniania wyników badań historycznych: gra komputerowa" - zadanie finansowane w ramach umowy 521/P-DUN/2019 ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na Działalność Upowszechniającą Naukę. Kierownik zadania: Wacław Kulczykowski.
- "Budowa średniowiecznych systemów zaopatrzenia w wodę ośrodków osadniczych w dolinie rzeki Osy na terenie ziemi chełmińskiej" - projekt finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki w ramach konkursu PRELUDIUM 12 (nr projektu badawczego: 2016/23/N/HS3/03168). Kierownik projektu: Wacław Kulczykowski.
PATRONAT